MATERIAL EXAMINED
PERNAMBUCO: Barreiros, Fazenda da Pedra, along BR 101 sul, 6 Jan. 1997, J. A. Siqueira-Filho 478, cult. Bbio 44 (UFP); Cabo de Santo Agostinho, Engenho Tiriri, Foz do Rio Massangana, 1 May 1997, G. S. Baracho & J. A. Siqueira-Filho 588/577 (UFP); ibidem, Engenho Boa Vista, Mata do Lixao, 7 Aug. 2002, J. A. Siqueira-Filho 1247, cult. Bbio467 (UFP); between Sirinhaem and Rio Formoso, Usina Trapiche, Mata do Engenho Jindai, 27 Mar. 2004, E. Leme 6205 & J. A. Siqueira-Filho (HB); Ipojuca, Mata de Muro Alto, 6 Nov. 1999, J. A. Siqueira-Filho 7007 (UFP); Paudalho, near Academia de Policia Militar, 26 Aug. 1995, G. M. Sousa et al. 149 (UFP); Sao Lourenco da Mata (Tapera), Estacao Ecologica do Tapacura, 26 Jul. 1932, B. Pickel 3059 (IPA); ibidem, Mata do Toro, 26 Aug. 1980, A. Lima & A. Bocage 73 (IPA); ibidem, 28 Sept. 1995, G M. Sousa & M. G. L. Wanderley 164 (UFP); ibidem, Mata do Camocim, 15 May 1997 J A. Siqueira-Filho 608, cult. Bbio 735 (UFP); Sirinhaem, Usina Trapiche, Engenho Anjo, Mata do Cao, 15 Dec. 2004, J. A. Siqueira-Filho 1445, J. B. Oliveira & M. S. Leite, cult. Bbio 578 (UFP), ibidem, idem, fl. cult. E. Leme 6662 (HB);Tamandare (Rio Formoso), Reserva Biologica de Saltinho, 28 Aug. 1954, J. I. Falcao, W A. Egler & E. Pereira 868 (IPA, RB); ibidem, 6 Jan. 1997, J. A. Siqueira-Filho & G. S. Baracho 483/500 & M. J. A. Campelo, cult. Bbio 46 (UFP); ibidem, Mata da Paquivira, 2 Sept. 1998, G. Martinelli 15131, L Barbara, R. Azoury & C. E. da Silva (RB); ibidem, APA de Guadalupe, Restinga de Arinquida, 26 Jan. 2000, A. Sacramento 620 (PEUFR).
ALAGOAS: Passo do Camaragibe, Fazenda Santa Justina, Mata do Pilao, R. P Lyra-Lemos et al. 8155 (MAC); Porto Calvo, Engenho Oriente, 14 Aug 1960, A. Lima 60-3512 (IPA); Sao Luis do Quitunde, RPPN Garabu, 21 Aug. 2004, R. R Lyra-Lemos et al. 8440 (MAC).
DISCUSSION
Aechmea tomentosa is clearly related morphologically to A. constantinii. The former species differs in its denser, distinctly smaller inflorescence (13-24 x 9-16 cm vs. 35-46 x 18-35 cm), with shorter branches (to ca. 9 cm vs. to ca. 22 cm long) and shorter basal peduncle (to ca. 2 cm vs. to ca. 10 cm long), more densely arranged at the apex of the inflorescence and forming a globose head or nearly so, flowers proportionately larger (45-52 mm vs. 33-45 mm long), sepals proportionately longer (17-23 mm vs. 10-17 mm long), and petals longer (38-39 mm vs. 25-35 mm long). Populations of A. tomentosa are most commonly found in lowlands, ranging from Restinga forests and adjacent Atlantic forest to the foothills, but there may be some overlap with A. constantinii populations.
Aechmea tomentosa was first illustrated in 1648 by Georg Marcgrav, in "Liber Tertius" of "Historiae Plantarum," from the collective work of Willem Piso, Marcgrav and Ioannes de Laet, "Historia Naturalis Brasiliae" (page 86). Research and the publication of this work was financed by Maurice of Nassau (Freedberg, 1999). The original painting is found in the library of Jagiellonian University, in Krakow, Poland. It was also published in Book IV, "Icones Vegetalium", of the collection "Theatrum Rerum Naturalium Brasiliae," organized by Christian Mentzel from 1660 to 1664 (Ferrao & Soares, 1993; Teixeira, i993). Here it was known by the indigenous name "caraguata" which refers generically to members of the Bromeliaceae different from the pineapple.
According to Lopes (2002) who studied natural populations of A. tomentosa at the Tapacura Ecological Station, flowering occurs from July to September when two to nine functional flowers are produced daily and pollinated by Amazilia fimbriata, Glaucis hirsuta and Phaethornis ruber.
Aechmea tomentosa Mez, DC. Monogr. Phan. 9: 229.1896.
Desc from S&D
Leaves ca 2 m long; sheaths elliptic, dark castalleous toward base;
Blades ligulate, acuminate, pungent, 45-70 mm wide, serrate with small curved antrorse spines, pale green, glabrous above, covered beneath with minute appressed white scales.
Scape stout, dark purple, white-tomentulose becoming glabrous;
Scape-bracts large, broadly elliptic, entire.
Inflorescence tripinnate, subdensely pyramidal, obtuse, 22 cm long, 16 cm in diameter, white-tomentulose; axis red;
Primary bracts like the scape-bracts, exceeding the branches, to 1 dm long, ample, red, bearing pale appressed scales;
Branches wholly fertile, short.
Floral bracts setaceous, 3 mm to almost lacking, entire;
Flowers sessile.
Sepals free, strongly asymmetric, mucronate, 23 mm long, thick-coriaceous;
Ovary obconic, not constricted at apex, 12 mm long, epigynous tube large; placentae borne between the middle and apex of the cells; ovules caudate.
Type. Ramage s n (holotype, BM; photo GH), Iguaracu, Pernambuco, Brazil, 1887.
Distribution. Epiphytic, Pernambuco and Alagoas, Brazil.
BRAZIL. Pernambuco: Sao Bento, Sao Lourenco da Mata, Sep 1932, Picke/ 3059 (IPA); Rio Formoso, 28 Aug 1954, Falcao, Egler & Pereira 868 (RB, US); Pereira 868 (HB); Bezerros, 1 Nov 1959, Lima 593388 (IPA). Alagoas: Porto Calvo, 14 Aug 1960, Lima 60-3512 (IPA).
Protologue
Aechmea tomentosa Mez, DC. Monogr. Phan. 9: 229.1896.
47. Ae. tomentosa; vaginis scapalibus integerrimis; inflorescentia tripinnatim densiusculeque pyramidatim panniculata, e ramulis omnibus fertilibus, valde abbreviatis composita ; bracteolis florigeris quam maxime reductis vel abortivisi integerrimis; floribus petalis neglectis +/- 35 mm. longis, sessilibus; sepalis liberis, apice spinulosis; petalis ignotis; ovario densiuscule tomentoso; placentis loculis circa medium indeque apicem versus affixis ; ovulis manifesle caudatis. Folia adsunt pauce vaginis ignotis, apicem versus sensim acuta demum in spinam validissimam desinentia, margine dense spinulis omnibus sursum curvatis, subatris armata, certe ultra 0.6 m. longa, 45 mm. lata, late viridia, supra glabro subtus lepidibus minutis peradpressisque, albidis obtecta, Scapus triste purpureus, tomento permanifesto albo obtectus demum glabratus ceterum ignotus. Inflorescentia submultiflora, apice late rotundata, tota tomento e pilis formato valde persistenti, cinereo obtecta; axibus triste purpureis: bracteolis primariis amplissimis, peranthesin absque dubio optime rubris, late ellipticis, subacutis, dependentibus, ad 0.1 m. longis, integerrimis, peradpresse pallide lepidotis; bracteolis florigeris in setulas ad 3 mm. longas, suberecto-patentes mutatis vel fere omnino abortivis ; ramulis patentibus, complanatis, apice fere fasciculatim florum (si accuratius inspicis e ramulis secundariis quoque provenientium) ad 15 gregem erectum gerentibus. Sepala flavescenti-viridia, ad 23 mm, longa, dorso praesertim basin versus densiuscule brevissimeque pilosa, apice spinula ad 2 mm. longa, patenti aucta, crasse coriacea, valde asymmetrica. Petala cum genitalibus ignota. Ovarium obconico-stipitiforme, profunde sulcatum, apice nullo modo constrictum, +/- 17 mm. longum; tubo epigyno magno, infundibuliformi. Fructus ignotus.
Brasilia, prov. Pernambuco ad lguarassu : Ramage. - Floret Octobri. (V. s, et ic. in herb. Mus. Brit.)